Değirmenci Dergisi Sayı: 118 Mayıs-Haziran 2020

KAZAKİSTAN 106 MAYIS-HAZİRAN 2020 kısa süre içinde hızlı gelişme kaydetti. Ancak hükümetin çeşitlendirme çabalarına rağmen, ülkede ekonomi büyük ölçüde hidrokarbon ihracatına bağımlı durumda. Kazakis- tan’ın ekonomik büyümesi doğalgaz ve petrol gelirlerine dayanıyor (GSYİH’nin %35’i ve ihracatın %75’i). 2019’da iç piyasada artan talep, ticari harcamalar ve inşaat sektö- ründeki patlama sayesinde Kazakistan GSYİH’si %4,5’i arttı. IMF’nin tahminlerine göre, 2020 yılında Kazakistan’da GS- YİH, COVID-19 salgınından dolayı %2,5 oranında düşecek, ancak önümüzdeki yıl %4,1 oranında büyüyecek. Geniş ve verimli arazilere sahip olan Kazakistan, tarım ala- nında büyük bir potansiyele sahip. Tarım sektörü, GSYİH’nin %4,4’ünü oluşturuyor ve toplam istihdamın %14,9’unu sağlıyor. Ülkede yoğun tarım yapılıyor, ancak altyapını eski olmasından dolayı gelişme sınırlı kalıyor. Yetiştirilen ürün- lerin yarıdan fazlası tahıllar, yağlı tohumlar ve kabakgiller oluşturuyor. Tarım sektörünün önemli bir kısmını da hay- vancılık ve mandıracılık teşkil ediyor. Kazakistan’ın tarım ürünleri bakımından neredeyse kendi kendine yeten bir ülke olduğunu söyleyebiliriz. Kazakistan, tahıl ve un piyasasında büyük oyunculardan biri. Dünyanın en büyük 10 tahıl ihracatçısı arasında yer alan Kazakistan, 70’ten fazla ülkeye ihracat yapıyor. Başlıca pa- zarları ise Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Afganistan gibi bölge ülkeleri. Ancak buğday ihracatını artırmayı ve yeni pazarlar bulmayı da hedefliyor. Kazak Tahıl Birliği Başkanı Nurlan Ospanov, Değirmenci Dergisi’ne yaptığı açıklamada, ülkedeki ihracatçıların aktif şekilde yeni pazarlar aradığını ve ürünlerin sevk edilmesi için en uygun güzergahı araştırdığını ifade ediyor. Ancak ülkenin coğrafi konumu dikkate alındı- ğında bunu yapmak hiç de kolay değil. Bunun yanında ürün kalitesini artırmak ve makul fiyatlar belirlemek için çalıştık- larını ifade eden Ospanov, “Ortaklarımızın ürün kalitesinde istikrar ve ürünlerin teslim tarihiyle ilgili planlara uyulmasını beklediklerini anlıyoruz. Bu yüzden de mevcut sorunlarımızı çözmemiz ve onların beklentilerini karşılamamız gerekiyor.” şeklinde konuşuyor. Kazakistan’da uzun yıllar boyunca sadece buğday, arpa ve ayçiçeği üretiliyordu. Ancak son on yıldır durum ciddi şekilde değişti. Buğday ekimi azalırken; keten tohumu, kolza tohu- mu, arpa ve mercimek üretimi önemli oranda arttı. Örneğin, keten tohumu ekim alanları 2004 yılında 556 bin hektar iken 2019’da 1,287 milyon hektara yükseldi. 2019 yılında Kazak keteni üretimi, dünya genelindeki üretimin %25’ine, ihracat ise toplam uluslararası ticaret hacminin %35’ine yükseldi. 2012 yılındaki bereketli buğday hasadı, depolama kapasi- tesi bakımından yetersiz olan Kazakistan için çöküşe neden oldu. Sonuç olarak hükümet, çiftçilerin gelirlerini ve ihracat kalemlerini çeşitlendirmek için daha değerli olan yağlı to- humların ekilmesini teşvik etmeye başladı. Böylece son on yılda yağlı tohum üretimi önemli ölçüde artarken, buğday ekim alanları azaldı. 2020/21 sezonunda tahıl ve baklagil ekim alanlarının 193 bin hektar azalarak 15,2 milyon hektara gerilemesi bekleni- yor. Bunun 11,381 milyon hektarına buğday ekileceği tah- min ediliyor. BUĞDAY ÜRETİMİNDE TOPARLANMA Geçtiğimiz yıl kuraklığın vurduğu Kazakistan’da 11,4 mil- yon ton buğday üretilmişti. ABD Tarım Bakanlığı’nın rapo- runa göre ülkede buğday üretiminin ise bu yıl 13,5 milyon tonu bulması bekleniyor. Bu artışta, sonbahar ve kış ayla- rında düşen yağışlar sayesin- de topraktaki nem oranının yükselmesi etkili oldu. 2020/21 döneminde buğ- day ihracatının bir önceki yıla göre 700 bin ton artışla 6,7 milyon tona yükseleceği tahmin ediliyor. Özbekis- tan, son üç yıldır olduğu gibi yine Kazak buğdayının bir numaralı müşterisi olmaya aday. 2018/19 döneminde ihraç edilen Kazak buğda- yının %35’i Özbekistan’a sevk edilmişti. Tüccarlar, Orta Asya ülkelerinden ta- lebin arttığını ancak ihracat 1 Mart itibariyle tahıl, buğday ve arpa stokları, MMT Kaynak: Kazakistan İstatistik Kurumu