Değirmenci Dergisi Sayı: 119 Temmuz-Ağustos 2020

62 KAPAK DOSYASI TEMMUZ-AĞUSTOS 2020 ve Temassız İhracat Modeli gibi çözümlerle yaş meyve sebze ihracatı kesintiye uğramadan devam etti. Salgın gibi yüksek belirsizlik ve risk durumlarında ürünler- de stokların sürdürülebilirliği de kritik önemdedir. Arz talep oynaklıklarıyla oluşabilecek arz yetersizlikleri veya aşırı stok- ları dengelemek açısından özellikle temel ihtiyaçları karşıla- yacak kapasitede bölgesel tahıl depoları kurarak ve lisanslı depoculuğu yaygınlaştırarak ürünleri korumak ve sürdürü- lebilir kılmak önemlidir. Bunlara yönelik ihtiyaç ve talebin artması beklenir. Pandemi döneminde öne çıkan bir diğer nokta da zin- cir içindeki oyuncular arası iletişimin ve kolektif hareketin artmasının önemlidir. Zincirdeki çiftçiler yeteri kadar üret- tiği sürece tarım sanayicileri üretime devam edebilir; diğer taraftan tarımsal arz fazlası oluşur ise sanayiciler bu fazlayı satın alarak işlediği sürece çiftçi ayakta kalabilir. Sanayici ta- lebe yönelik beklentilerle ilgili çiftçilere vereceği mesajlarla zincir içi dengeleri iyileştirebilir. Pandemi ve sonrası dönem- de işbirliğini artırmaları, kooperatif gibi örgütlenmeleri et- kinleştirmeleri, planlı ve sözleşmeli üretime daha fazla yö- nelmeleri riskleri azaltacaktır. Pandemi dönemi, oluşan ihtiyaçları ve talepleri gözlemle- yerek uygun yenilikçi çözümler üreten işletmeler önemli fır- satlar yakalayacaktır. Tarım-gıda sektöründe, gıda güvenliği ve gıdanın erişilebilirliği unsurları ön plana çıkmıştır. Bu açı- lardan gıda sanayicileri verimliliği artıracak, gıda kayıplarını azaltacak yöndeki teknoloji ve dijitalleşme yatırımlarına ola- bildiğince ağırlık vereceklerdir. Örneğin un üreticisi, tedarik zincirinde blokzincir altyapısı oluşturarak her silo unun üre- timinde kullanılan buğdayın tohumunun menşei, kullanılan ilaç ve pestisit oranı, taşıma ve depolama koşulları gibi bilgi- leri takip edebilir; benzer şekilde bu verileri ve un üretimine yönelik diğer verileri de tüketiciye erişilir kılabilir. Zincirin şeffaf şekilde izlenebilmesi gıda güvenliği sağlamanın ya- nında aracıları ve zincirdeki ürün kayıplarını da azaltacaktır. Pandeminin etkilerinden biri de pazar kanallarıyla ilgili değişen eğilimler olmuştur. Hijyen önlemleri, sokağa çıkma kısıtlamları gibi nedenlerle tüketicilerde daha güvenli kanal- larla gıdaya erişim ihtiyacı doğdu. Dünyada ve Türkiye’de e-ticaret, pazaryeri ve sanal market tarzı kategorilerde iki üç kat büyüdü. Türkiye’de bu kanallardan alış veriş yapan- larının yaklaşık yarısının yeni müşteriler olması, e-ticaretin pandemi süresinde ve sonrasında gıda tedarik zincirlerinde yer almaya devam edeceğini gösteriyor. Yüksek tarımsal üretim potansiyeline sahip olan Türkiye, salgın sonrası döneme yönelik olarak yerli üretimini güçlen- direcek ve uluslararası gıda zincirlerindeki rolünü artıracak, yeni bölgesel zincirler oluşturacak fırsatlara sahip. Bunun için stratejik ürünlerin belirlenerek sürüdürülebilir üretimin politikalarının geliştirilmesi, sözleşmeli üretimin teşvik edil- mesi, tarım arazilerinin ve teknoloji kullanımının artırılma- sı, kooperatiflerin etkinleştirilmesi, sürdürülebilir ve etkin destek ve teşvik mekanizmalarının oluşturulması, bölgesel işbirliklerini artırmaya yönelik politikalar geliştirilmesi önem taşıyor. Bu tarz sürdürülebilir politikalarla, Türkiye arz ve ta- lep dengesini sağlamanın yanı sıra uluslararası ticarette de önemli yeni fırsatlar yaratabilecektir.