Değirmenci Dergisi Sayı: 120 Eylül-Ekim 2020

72 MAKALE EYLÜL-EKİM 2020 talığın kimyasal mücadelesi; yeşil aksam veya tohum ilaçlaması şeklindedir. Ancak, iklim koşulları hastalığın gelişmesinde uygun gidiyorsa ve epidemik bir durum olasılığı varsa yeşil aksam ilaçlaması önerilmektedir. To- hum ilaçlaması ekimden önce tohum ilaçlarından biriyle yapılmalıdır. Yeşil aksam ilaçlamasında ise; en iyi zaman bayrak yaprağının tamamen açıldığı kın döneminin sonu veya başak çıkışı öncesidir. Erken dönemde bitki- nin üst kısımlarına doğru tırmanan bir enfeksiyon için bayrak yaprağının çıkması beklenmemelidir. Aynı şekil- de, tarla bulaşıksa ve başaklanma döneminde yağışlı havalar devam ediyorsa ekonomik zarar söz konusu olabileceğinden ilaçlamaya gerek duyulabilir (Anonim, 2008; Anonim, 2011) 3. Buğday Pas Hastalıklarının Tanımı, Yaşayışı ve Belirtileri Buğdayda verim ve kalite kaybına neden olan yaprak hastalıklarından birisi de pas hastalıklarıdır. Buğdayda üç çeşit pas hastalığı görülmektedir. Bu hastalıklar; Sarı pas (Puccinia striiformis) , kahverengi pas (P. recondita) ve kara pas (P. graminis) ’tır (Marsalis and Goldberg, 2006). Pas hastalığından doğan zarar, iklim şartlarına göre değişmektedir. Zaman zaman epidemi yaparak büyük zararlara neden olabilmektedir. Ürün kaybı; çe- şitlerin duyarlılıklarına, çevre koşullarına, etmenlerin ırklarına göre değiştiği gibi, yıldan yıla bölgeden böl- geye farklılıklar göstermektedir. Buğday pas hastalık- ları etmenleri, ülkemizin buğday üretimi yapılan bütün bölgelerine yayılmışlardır. Sarı pas hastalığı, erken dönemde çıktığı için ülke- mizde en önemli pas türü olup tüm bölgelerimizde görülmesi mümkündür. Patojenin dünyanın birçok ül- kesinde varlığı tespit edilmiş ve ciddi ürün kayıpları meydana getirdiği rapor edilmiştir. Hastalık belirtileri; yaprak, sap ve başaklarda görülebilir. Hastalık oluşu- munda sıcaklık ve nem önemlidir. Yaprakların üst yü- zeyinde makine dikişi şeklinde ve sarı renkte püstüller tipik belirtisidir (Şekil 2a).Erken dönemde geliştiği için fazla zarar yapmakta, verim ve kaliteyi etkilemekte, çok uzaklardan taşınabilmekte ve oluşan yeni ırklar, daha önce dayanıklı olan çeşitleri hastalandırabilmek- tedir (Anonim, 2008). Kahverengi pas hastalığı; genellikle yapraklarda gö- rülür. Yaprak yüzeyine gelişigüzel dağılmış püstüller yanık kahverengindedir (Şekil 2b) Kahverengi pas bit- kilerde genellikle sarı pas’tan sonra kara pas’tan önce görülmektedir. Kara pas; yaprak, sap ve başaklarda gö- rülür. Sap pası olarak da adlandırılmaktadır. Lekecikler sap ve yapraklar üzerinde serpilmiş durumda ve diğer pas lekelerine göre daha koyu renkte ve uzuncadır. Bu hastalığın gelişiminde, ara konukçusu olan Hanım tuzluğu (Berberis spp.) Sarı boya ağacı (Mahonia spp.) enfeksiyon açısından önem taşımaktadır. Mücadelesi: Hastalığın mücadelesinde kültürel önlemler olarak; havalanmayı engellemesi ve nem artışına neden olduğu için sık ekim yapılmaması, hastalığın teşvik edilmemesi için fazla azotlu gübreden kaçınılması, pasa dayanıklı buğday çeşitleri kullanılması ve çevredeki ara konuk- çuların imha edilmesi sayılabilir. Hastalığın kimyasal mücadelesinde; iklim koşulları dikkate alınarak (%90 orantılı nem ve 15-20˚C) hastalığın seyri izlenmeli, hastalık belirtileri bitkinin üst aksamına doğru ilerlediği durumlarda özellikle bayrak yaprağın hastalıkla bulaş- masını engellemek amacıyla yeşil aksam ilaçlanmasına başlanması gereklidir. Epidemik bir durum olasılığı var ise, kullanılan ilacın etki süresine göre ilaçlama tek- rarlanabilir. Ancak, hasata bir ay kala olgunlaşma dö- neminde ilaçlama kesinlikle yapılmamalıdır (Anonim, 2008; Anonim, 2011). Kaynakça: Anonim, 2008. Zirai Mücadele Teknik Talimatları. Cilt 1. Anonim, 2011. Buğday Entegre Mücadele Teknik Ta- limatı. Wıese, M. W., 1987. Compendium Of Wheat Dise- ases. St. Paul, Minnesota, Usa. American Phytopatho- logy , 112p. Aktaş, H. (2001). Önemli Hububat Hastalıkları Ve Survey Yöntemleri, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdür- lüğü Yayını, 74 S. Ankara. Hekimhan H., Bagcı, A., Nicol, J., Arısoy, Z., Taner, S., 2004. Dryland Root Rot : A Majör Threat To Winter Cereal Production Under Sub-Optimal Growing Con- ditions. Poster Paper Presented At “International Crop Science Congress - New Directions For A Diverse Pla- net”. Proceeding Of The 4th International Crop Science Congress , 26th Sep – 1st Oct 2004, Brisbane, Australia. Hekimhan, H., 2010. Trakya Bölgesinde Buğdaylarda Kök Ve Kökboğazı Çürüklüğüne Neden Olan Fungal Etmenler Ve Patojenisitelerini Etkileye Bazı Faktörler Üzerine Araştırmalar. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. Mıshra, C.B.P. 1973. Untersuchungen Über Fusari- um-Arten An Weizen-Karyopen Und Nachweis İhrer Pathogenitet Fusskrankheitserreger. Arch Phytopath. Pflschutz., 9(2): 123-132. Marsalis, M.A. And Goldberg, N.P., (2006), Leaf, Stem And Stripe Rust Diseases Of Wheat, New Mexico State University Nmsu And The U.S. Department Of Agriculture Cooperating, Guide A-415