Değirmenci Dergisi Sayı: 121 Kasım-Aralık 2020

57 KAPAK DOSYASI KASIM-ARALIK 2020 özelliği ve genel durumu, depolama süresi gibi. Depolanmış Ürün Zararlıları’nın (ambar zararlıları) kontrolü ve mücade- lesi de bunlardan biridir. Hasat sonrası depolama dönemin- de uygun olmayan depolama şartlarında %30’lar seviyesine varan çok ciddi nicelik ve nitelik kayıpları olabildiği Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından bildirilmiştir. Bu nedenle, gi- derek daha da önem kazanan hasat sonrası depolama dö- neminde bu kayıpların önüne geçebilmek için; depolanmış ürünlerde kayıplara yol açan zararlıları tanıyıp, bu zararlılar ile doğru şekilde mücadele edilmesi gerekmektedir. Depolanmış ürün zararlılarının neden olduğu problemler, • Öncelikle bulaştıkları üründe doğrudan nicel kayıplara neden olurlar. Ağırlık kaybı doğrudan maddi zarar olarak iş- letmelerin karşı karşıya kaldığı olumsuzlukların başındadır. • Zararlılar ayrıca ürünün üzerinde bıraktıkları kalıntı ve pislikler nedeniyle kalite özelliklerinde düşüşe neden olmak- tadır. Elde edilmesi planlanan yarı mamül ve son mamül için ciddi kalite problemleri oluşturabilir. Üretim ve kalite maliye- ti olarak zararlara yol açabilir. • Zararlı bulaşıklılığının yoğunluğu arttıkça üründe küf- lenme, kızışma ve kokuşmayı da beraberinde getirmektedir. Depoda bulunan tüm ürünler risk altındadır. • Bazı depo zararlıları dane içindeki embriyoya zarar verir ve tohumluklarda çimlenme gerçeklemeyeceğinden, çim- lenme oranını azaltırlar. • Ayrıca bulaşık ürünlerin tüketilmesi, insan ve hayvan sağlığı yönünden risk oluşturmaktadır. • Kemirgenler tükettiğinden daha fazlasını kontamine eder, hastalık bulaştırma riski oluşturur. Depolanan ürünlere saklama süresince bazı mikroorga- nizmlar, kemirgenler ve özellikle böcekler zarar vermekte- dirler. Bu zararlılar gıda maddelerini kemirir, kırar ve yiyerek zarar verirler. Bundan dolayı mahsul ticarî değerini, kalitesini, fizksel ve kimyasal özelliklerini ve tohumluk ise bu vasfını kay- beder. Yapılan araştırmalar, zararlıların depolanmış tahıllarda ortalama %10’lardan başlayıp %30’lara varan ciddi kayıplar meydana getirdiğini göstermektedir. Yıllık 10.000 ton buğday depolayan bir işletmeyi düşündüğümüzde; doğru ve etkili depo zararlıları mücadelesi ve kontrol uygulamaları yapılmadı- ğı takdirde bu işletmede en az 1.000 ton kayıp yaşanabilir. Bu durumda maddi zarar boyutunda olumsuzluklar yaşanabilir. Depolanmış tahıllarda zararlı olan başlıca böcek türleri; • Buğday biti (Sitophilos granarius ) • Pirinç biti (Sitophilus oryzae ) • Mısır biti (Sitophilus zeamais) • Ekin kambur biti (Rhizopertha dominica ) • Khapra böceği (Trogoderma granarium Everts) • Arpa güvesi (Sitotroga cerealelle Oliv.) • Kırma ve un bitleri (Tribolium confusum Duv . Tribolium molitor L.) • Testereli böcek (Oryzaephilus surinamensis L.) • Un kurdu (Tenebrio molitor L.) • Ekin kara böceği (Tenebriodes mauritanicus L.) • Değirmen güvesi (Ephestia kuehniella ) • Kuru meyve güvesi (Plodia interpunctella ) Zararlıların tür tespitinin doğru yapılması mücadelenin na- sıl yapılacağı ve dolayısıyla mücadeleden alınacak sonuç ve verimliliği etkilediği için çok önemlidir. Son olarak kemirgenler, depo ve ambarlardaki gıda mad- delerini tüketmek dışından,idrar ve dışkıları vasıtasıyla pis- letirler. Sıçanlar ve fareler bıraktıkları pisliklerle salmonella yayabilir. Bazı hastalıkların da yayılmasına sebep olurlar. Ör- neğin; tifo, tifüs, kolera, veba gibi. Bulundukları yerleri tahrip ederler. Kemirgenler elektrik kabloları dahil çelik, beton ve plastik gibi materyalleri ke- mirebilir. Fareler ve sıçanların çoğalma yeteneği çok fazladır. Bir çift sıçan ve onların yavrularının üremesi sonucu sayıları bir yıl- da içinde binlerce olabilir ve bu sayının çok daha üzerine çıkabilir. En çok karşılaşılan fare türleri ; • Norveç sıçanı (Rattus norvegius) • Çatı sıçanı (Rattus rattus) • Ev faresi (Mus musculus) Gıda kaynaklarını kaldırmak başarılı kemirgen kontrolün- de temel faktördür. Çöpler, gıdalar veya yemler mümkün olduğunca yalıtımlı konteynerlerde saklanmalıdır. Dışarıdaki döküntüler ve binalara yakın otlar temizlenmelidir. Kemirgen istilası belirtileri için işletmelerin ve binaların dış çevresi düzenli ve kapsamlı bir şekilde kontrol etmek çok önemlidir. Kemirgen giriş-çıkışını engelleyen önlemler alın-