Değirmenci Dergisi Sayı:123 Mart - Nisan 2021

76 MAKALE MART - NİSAN 2021 emniyetli bir biçimde gerçekleştirilmesi zorunludur. 3. Değirmencilik sektöründeki uygulamalar 1878 yılında ABD Minneapolis’teki WASTERBURN “A” Mill un değirmeninde yaşanan patlama, Dünyada bilinen ilk değirmen tesisi patlamasıdır ve bu olayda 22 kişi ya- şamını yitirmiştir. Bilindiği üzere değirmencilik sektörü, ham ürünün ni- hai ürün haline gelmesi aşamasında çok sayıda makine ve bileşenden oluşan bir sistemler bütünü oluşturmaktadır. Bunlar, taşıma sistemleri, depolama sistemleri, sınıflandır- ma makineleri, öğütme makineleri ve ambalaj makineleri olarak sınıflandırılabilir. Belirtilen sistem ve bileşenler Tab- lo 5’te belirtilen sistemlere ait alt bileşenler gösterilmiştir. Belirtilen sistem ve alt bileşenler incelendiğinde, temelde tüm bileşenler için ATEX değerlendirmesi yapılabileceği ve tasarımın ilgili mevzuat çerçevesinde gerçekleştiril- mesinin söz konusu olabileceği görülmektedir. Bununla birlikte bazı sistem ve bileşenlerin diğerlerine kıyasla hem Şekil – 6 Wasterburn A Mill değirmen tesisi [19] Tablo 1. Toz patlamalarının nedenleri [12] Neden Pay (%) Mekanik kıvılcımlar 30 Kaynak ortamı 9 Statik elektrik oluşumu 9 Sürtünme 9 Açık ateş 8 Sıcak yüzeyler 6,5 Kendiliğinden tutuşma 6 Kaynak 5 Bilinmeyen sebepler 11,5 Elektriksel ekipman 3,5 Diğer 2,5 Tablo 2. Toz patlamalarından en çok etkilenen sektörler [12] Sektör Pay (%) Ağaç endüstrisi 34 Tahıl endüstrisi 24 Sentetik kimyasal 14 Kömür endüstrisi 10 Metal endüstrisi 10 Diğer endüstriler 6 Kâğıt endüstrisi 2 Tablo 4. Çeşitli patlayıcı tozların özellikleri [20] Un Mısır unu Şeker Mısır nişastası Süt tozu Tahıl tozu Min. Tutuşma en. (mJ) 50 40 30 30 50 30 Min. Bulut tutuş. sıc. (°C) 380 380 370 290 490 490 Katman tutuş- ma sıc. (°C) 360 330 400 330 200 300 Maks. Patl. basıncı (Bar) 9,8 10,3 9,5 10,3 9,8 9,3 Patlama hızı (Bar.m/s) 70 125 138 202 12,5 240 Min.Patl. kons. (g/m3) 125 60 60 110 60 150 Min. Oksijen kons. (%) 11 9 - - - - Tablo 3. Toz patlamalarının görüldüğü tesisler [13] Tesis Yanıcı toz Tesis Yanıcı toz Güç tesisleri Kömür tozu Tekstil sanayi Ürün tozu Dökümhane Reçine tozu PVC üretimi PVC tozu Tahıl değirmeni Tahıl tozu İlaç üretimi Vitamin tozu Alüminyum kaplama Alüminyum tozu Ağaç işleme Tahta tozu Kâğıt üretimi Kâğıt tozu Tahıl üretimi Tahıl tozu Cam yünü Reçine tozu Fırın Pişirme artıkları Araç lastiği Kauçuk tozu Kauçuk işleme Polietilen tozu Plastik üretimi Reçine tozu Bisiklet montaj Alüminyum tozu Sığır yem tesisi Tohum Toz metalürjisi Alüminyum tozu