Değirmenci Dergisi Sayı:131 Temmuz- Ağustos 2022

38 HABER TEMMUZ-AĞUSTOS 2022 Ukrayna savaşının başladığı şubat ayından bu yana 20’yi aşkın ülke, başta tahıl olmak üzere çeşitli temel gıda ürünlülerinde ihracata yasak veya kısıtlama getirdi. İhracat kısıt- lamaları dalgası, dünyada ticareti yapılan toplam kalorinin neredeyse beşte birini etkile- di. Uzmanlar, bu önlemlerin küresel gıda fiyatlarını daha artırma riski taşıdığını belirtiyor. Rusya-Ukrayna savaşının, küresel gıda tedarik zinciri üzerin- de ciddi etkileri oluyor. Birçok tahıl ihracatçısı ülke kısıtlamalara başvururken, ithalatçı ülkeler ise stoklarını güçlendirmek için bü- yük hacimli alımlar yapıyor. Tahıl piyasalarında arz-talep dengesi bozulurken sonuç olarak, birçok ülkede gıda fiyatları yükseliyor. Uluslararası Gıda Politikası Araştırma Enstitüsü'ne (IFPRI) göre, savaşın başladığı 24 Şubat’tan mayıs ayı sonuna kadar dünya genelinde 57 adet gıda ihracat yasağı getirildi. Arala- rında Rusya, Ukrayna, Arjantin, Kazakistan, Sırbistan, Maca- ristan, Türkiye, Mısır, Tunus, Endonezya ve İran gibi ülkelerin bulunduğu 23 ülke, başta tahıl olmak üzere çeşitli temel gıda ürünlülerinde ihracata yasak veya kısıtlama kararı aldı. En son mayıs ayında dünyanın ikinci büyük buğday üreticisi Hindistan, buğday ihracatını durdurdu. IFPRI’ya göre ihracat kısıtlamaları dalgası, şimdiye dek dünyada ticareti yapılan toplam kalorinin neredeyse beşte birini etkiledi. Bu, 2008'deki son küresel gıda krizindeki etkinin neredeyse iki katı. Uzmanlar, bu önlemlerin fiyat artışını hızlandıran panik alımlarına veya stokçuluğa neden olduğu uyarısında bulunuyor. ‘2008’DEN DAHA ŞİDDETLİ BİR GIDA KRİZİ’ Dünya Bankası Makroekonomi, Ticaret ve Küresel Yatırım Uy- gulamaları birimi baş ekonomisti Michele Ruta’ya göre söz konu- su ihracat kısıtlamaları, domino etkisi meydana getirerek diğer ülkeleri de benzer adımlar atmaya yöneltiyor ve dolayısıyla kü- resel gıda fiyatlarındaki artışı daha da kötüleştirme riskini taşıyor. Zaten bir çok ekonomist, yaşanan küresel gıda krizinin; kuraklık, küresel nüfus artışı, gelişmekte olan başlıca ekonomilerde daha fazla et tüketimi ve biyoyakıt kullanımının artması gibi faktörlerin yol açtığı 2008 krizinden daha şiddetli olduğunu düşünüyor. Saygın uluslararası ticaret ve ekonomik kalkınma uzmanların- dan Prof. Simon Evenett, Reuters’e yaptığı açıklamada, 2008'de uluslararası kuruluşların ulusal hükümetlere, küresel olarak her- kese yetecek kadar gıda olduğuna dair verdiği güvencelerin, ihracat kısıtlamaları getirmek isteyen ülkelerin önünü kestiğini hatırlatarak, “Ancak bu sefer hem Ukrayna'dan hem de Rus- ya'dan arz darbe aldığı için bunu yapmak daha zor.” diyor. Eve- nett, büyük tahıl üreticilerindeki yaz hasadı rekoltesinin, 2022'nin ikinci yarısında işlerin nasıl gelişeceğinde belirleyici olacağını da ekliyor. Dünya gıda fiyatları, Kuzey Yarımküre’de yaklaşan hasada rağmen geçtiğimiz iki ay boyunca yine yüksek seviyelerde kal- maya devam etti. AB’nin en büyük buğday üreticisi Fransa'da dolu, kuvvetli rüzgar ve sağanak yağışlar mahsule zarar verirken, ABD’de yaşanan kuraklık da buğday rekoltesi konusunda endi- şelere yol açıyor. Prof. Eventett, dünya buğday üretimi konusundaki tüm olum- suz işaretlere, yıllarca süren popülizm ve büyük jeopolitik oyun- cular arasındaki artan gerilimden sonra G20 gibi uluslararası platformlardaki havanın artık daha az işbirlikçi olduğunu da ekle- yerek, “Bu mevcut durum birçok yönden 2008'den çok daha ra- hatsız edici. O dönemdeki siyasî istikrar açısından hangi risklerin ortaya çıktığına bir bakın. Önümüzde çok gergin bir altı ila dokuz ay olacak.” uyarısında bulunuyor. Tahıl ihracat kısıtlamaları, enflasyonu artırıyor