|| Değirmenci Dergisi Sayı:132 Eylül – Ekim 2022 ||

104 PİYASA ANALİZİ EYLÜL-EKİM 2022 Ukrayna’dan tahıl almaya tereddüt ediyor. Ayrıca, taraflardan biri sözleşmeyi feshetme niyetini bildirirse anlaşma 18 Kasım'da sona erebilir. Bu, Rusya Federasyonu'nun anlaşmanın şartlarını gözden geçirmeye yönelik son açıklamaları göz önüne alındığında potan- siyel bir endişe kaynağı olarak duruyor. Karadeniz tahıl anlaşması bir umut ışığı sunarken, ihracat akışlarının artarak devam ede- bilmesi için süresinin uzatılması ve kapsamının diğer limanları ve rotaları dahil edecek şekilde genişletilmesi gerekiyor. GÜBRE FİYATLARI YENİDEN YÜKSELİYOR Gübre piyasaları, özellikle düşük doğal gaz arzı ve yüksek fiyat- ların birçok üre ve amonyak üreticisinin faaliyetlerini durdurmasına sebep olduğu Avrupa'da dalgalı devam ediyor. Önümüzdeki se- zon tahıl ekimleri ve gübre kullanım oranları bu sebeple olumsuz etkilenebilir, gıda fiyatları üzerinde yukarı yönlü gerilimlere sebep olarak gıda güvenliği endişelerini artırabilir. Avrupa'daki enerji sıkıntısı birçok üreticinin üretimi kısmasına sebep olduğundan, gübre piyasaları yeniden ortaya çıkan risklerle karşı karşıya. Zaten bu riskler, gübre fiyatlarındaki artış ile hemen et- kisini gösterdi. Fiyat teklifleri, nisan ayında ulaşılan rekor seviyelere göre yaz aylarında düştükten sonra kayda değer artışlar gösterdi. Üretimleri büyük miktarda enerji gerektirdiğinden ötürü, özel- likle azotlu gübreler bu durumdan çok etkilendi. Jeopolitik geril- imler ve yaptırımlar sebebiyle Avrupa'da doğal gaz fiyatı aniden yükseldi ve bu şartlarda birçok gübre üreticisi artık üretim hatlarını açık tutmakla kâr edemeyeceğini düşünüyor. Esasen Avrupa'nın üretim kapasitesinin yaklaşık yüzde 70'inin şu anda atıl durumda olduğu bildiriliyor. Başlıca gübre türlerinin gösterge fiyatlarının tümü, ağustos ayının son haftasındaki önemli fiyat artışlarıyla birlikte yukarı yönlü değişim gösteriyor. Örneğin, amonyum nitrat ton başı- na yüzde 9 artarak 960 Euro'ya, kalsiyum amonyum nitrat ise yüzde 13'lük artışla ton başına 850 Euro'ya yükseldi. Net gübre ihracatçısı olan Avrupalıların net gübre ithalatçısına dön- mesi ve dolayısıyla uluslararası pazarlara ek talep getirmesi beklendiğinden, Avrupa fiyatlarındaki bu artışın dünya gene- line de yayılması bekleniyor. Azalan gübrenin bulunabilirliğinin yanı sıra, gübre fiyatlarının yu- karı yönlü seyri, ihracat kısıtlamaları ve kesintilerle de destekleniy- or. Dünyanın önde gelen di-amonyum fosfat ve üre ihracatçıların- dan biri olan Çin, gübre ihracatı için ek denetim gereklilikleri getirerek Ekim 2021'den bu yana uluslararası sevkiyatlarını kıstı. Sonuç olarak, ülkenin Ocak ve Mayıs 2022 arasındaki gübre ihra- catı son dört yılın en düşük seviyesine geriledi. Ayrıca, azot ve min- eral gübrelerin önde gelen ihracatçıları olan Rusya ve Belarus'tan gelen gübre arzı, uluslararası yaptırımlar sebebiyle sınırlı miktarda kalmaya devam ediyor. Sevkiyatlar tamamen bloke edilmese de (örneğin Brezilya ve Hindistan, bankacılık yaptırımlarını atlatabi- lecek ödeme sistemleri uygulayarak kısa süre önce Rus gübresi satın aldı), nakliyatçılar, bankalar ve sigortacıların ek riskler başlığı altında yaptırımları fiyatlandırması gerektiğinden ihracat akışları bastırılmış durumda. Artan gübre maliyetleri tahıl üreticilerinin kâr marjlarını daralta- cak. Bu durum üretimin kısıtlı kalmasına sebep olabilir. Bu gibi yük- sek üretim riskleri, gıda fiyatları üzerinde yukarı yönlü gerilimlere sebep olarak gıda güvenliği endişelerini artırabilir.